25 juli 2025

Ed ter Laak

Lilastraat 1

1339 AG ALMERE

e-mail: edterlaak@kpnmail.nl

In 2025 heb ik voor het 21^ste achtereenvolgende jaar de broedvogels van het Meridiaanpark in de Regenboogbuurt van Almere Buiten gemonitord. Deze activiteit valt onder het ‘Broedvogel Monitoring Project – Alle broedvogels’ (BMP-A) van Sovon Vogelonderzoek Nederland. De werkwijze is beschreven in de ‘Handleiding Sovon Broedvogelmonitoring: BMP & kolonievogels’ (Sovon, 2023).

Het Meridiaanpark wordt begrensd door de Lage Vaart, Fluittocht, Evenaar en Paletlaan. In dit gebied van 17 ha verricht ik de jaarlijkse broedvogelmonitoring.

In de periode 25 februari – 5 juli zijn er 8 ochtendbezoeken afgelegd, startend 0,5 tot 1 uur voor zonsopgang (1x 2,5 uur na zonsopgang), en 2 nachtbezoeken, startend resp. 2,5 en 0,5 uur na zonsondergang.

Tijdens de meeste bezoeken liep Arjan van Bohemen mee; Kees van Vliet en mijn vrouw Luud liepen elk één keer mee.

Het weer van juli 2024 tot en met juli 2025

De zomer van 2024 was warm en zonnig met de normale hoeveelheid neerslag. Juli begon koel maar kende enkele warme periodes. Juli was ook nat maar kende regionale verschillen. Augustus was volop zomers: zonnig, zeer warm en droger dan normaal. Het aantal warme, zomerse en tropische dagen week weinig af van het langjarig gemiddelde.

De herfst van 2024 was zacht, vrij nat en vrij zonnig.

De winter van 2024-2025 was vrij zacht en iets aan de droge en sombere kant.

De lente van 2025 was zacht, zeer zonnig en zeer droog.

Juni was zeer warm, zeer zonnig en droog.

Beleid juli 2024 – juni 2025

Er zijn geen bijzonderheden te melden.

Beheer

In november 2024 is het gehele areaal aan bloemrijk grasland grotendeels gemaaid. Verspreid zijn smalle stroken vegetatie gespaard; bovendien hadden deze stroken een ijle vegetatie die in de loop van de winter ook nog slonk. Dit was al een voorbode dat de rietvogels die oud riet en ruigte prefereren het minder goed zouden doen in deze delen. In het voorjaar zijn kleine oppervlakten bloemrijk grasland gemaaid. De rest van het bloemrijke grasland is in het broedseizoen onaangetast gebleven, zodat de rietvogels hier weer een ongestoord broedseizoen hadden.

Van het echte rietveld aan de Fluittocht is in november alleen een klein stukje bij het Gerard Monninkpad gemaaid. De helft van de oever van de Lage Vaart is gemaaid vanaf de Vissteiger Albaststraat; de andere helft die aansluit op de Fluittocht is intact gebleven. De overige oevers aan de Fluittocht zijn grotendeels gemaaid evenals 60% van de oevers aan de ‘tussenvijver’ die aansluit op het Robijnplantsoen; het kleine vijvertje tussen het Derkinderenpad en de Paletlaan is volledig gemaaid.

Door het jaar heen zijn delen van de gazons tussen de Paletlaan en het Derkinderenpad gemaaid. Hier moet altijd een evenwicht gevonden worden tussen de wensen van bewoners die brandnetels in het park maar niks vinden en het behoud van natuurwaarden, want brandnetels en overig ‘onkruid’ spelen een belangrijke ecologische rol. Verder heeft het normale onderhoud plaatsgevonden zoals het maaien van de vegetatie langs de verharde paden en de beide houten looppaden door het rietveld en het maaien van de graspaden en snoeiwerk aan de bomen.

Er zijn herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan de brug met omgeving van het Gerard Monninkpad over de Fluittocht en aan de Vissteiger Albaststraat. Er is ook een drainagebuis aangelegd in een stuk border van het Meridiaanpad net ten noorden van het Gerrit Schultepad om overstromend water over het Meridiaanpad bij nat weer te voorkomen.

Van de Reuzenberenklauw kwamen in de zuidelijke helft van het park op diverse plekken nog enkele tientallen planten op waar vorig jaar ook al planten zijn verwijderd. Kees van Vliet en ik hebben de knollen in het voorjaar op 5 data uitgestoken.

Van Harm Slagter (Gemeente Almere) werd uitgebreide informatie ontvangen omtrent de Eikenprocessierups. Alhoewel in het Meridiaanpark in 2024 nauwelijks overlast werd ervaren, is deze soort in 2024 in Almere licht toegenomen en heeft landelijk gezien plaatselijk een sterke toename laten zien en veel overlast veroorzaakt. Voor 2025 of het jaar daarna werd gevreesd voor een sterke toename omdat de rupsen in grondnesten of oude boomnesten in diapauze zijn gegaan die twee jaar kan duren. Tot nu toe is er in 2025 in het park nauwelijks overlast ervaren. In het park hangen enkele feromoonvallen om de verspreiding van deze soort te meten. Zo kan de Gemeente goede keuzes maken in de bestrijding. Drie maal per jaar worden inspectierondes gehouden om nesten te vinden die vervolgens worden weggezogen. Preventief wordt een deel van de eiken in Almere behandeld met nematoden (grondaaltjes) die de rupsen te lijf gaan. De drie broedkasten met geparasiteerde nesten van deze rups langs het Derkinderenpad waren nog steeds aanwezig met de bijbehorende informatiepanelen. Ook wordt geëxperimenteerd met zakjes waarin gaasvlieglarven, sluipwespen en lieveheersbeestjes en wordt verder onderzoek verricht.

In 2018 zijn op initiatief van de Gemeente 5 informatiepanelen langs het Meridiaanpad geplaatst: 3 in het eigenlijke Meridiaanpark en 2 in het noordelijke deel van de Meridiaan. Deze panelen zijn in samenwerking met de Gemeente ontworpen waarbij Wim Sluijs en ik nauw betrokken zijn geweest. De panelen zijn aan de Stichting Vogel- en Natuurwacht Flevoland overgedragen. De Bosrandwerkgroep heeft ze jaarlijks schoongemaakt. Al gedurende enkele jaren werd slijtage aan de panelen opgemerkt. De plastic afdekfolie raakt in verval, laat los en krult om. Rond 31 mei jl. is het paneel aan de Lage Vaart gestolen; alleen het metalen frame staat er nog. Alle 5 panelen zouden moeten worden vernieuwd. Momenteel wordt gekeken of de Gemeente hieraan kan bijdragen, zowel financieel als organisatorisch.

Resultaten

Zie Tabel 1 voor de ontwikkeling van het aantal territoria vanaf 2005.

Discussie

Afgelopen lente kende het Meridiaanpark weer een goed broedseizoen, zij het met accentverschillen. Het totaalbeeld van 35 soorten met een territorium is weliswaar 3 soorten minder dan vorig jaar, maar lang niet slecht. Datzelfde geldt voor het totaal aantal territoria van 170 voor alle soorten bij elkaar. Opvallend was dat van diverse soorten slechts weinig waarnemingen werden gedaan. Dat was dan wel voldoende om volgens de normen van Sovon van een territorium te kunnen spreken, maar of al deze soorten daadwerkelijk gebroed hebben, is de vraag. Soorten met slechts één waarneming zijn: Grasmus, Tuinfluiter en Koekoek. De Blauwborst (1 territorium) werd na 6 april niet waargenomen, de Boomkruiper (2 territoria) na 17 mei niet meer. De Fuut werd maar 2x gezien. Vanwege het alarmerende exemplaar op de laatste bezoekdag op 5 juli konden we op de valreep toch een territorium noteren. Van de Ransuil werd eind februari een baltsend mannetje gehoord, zij het maar op één avond. De volgende waarneming betrof een alarmerend exemplaar op 11 juni. Van bedelende jongen echter geen spoor, zodat het ook voor deze soort twijfelachtig is of die gebroed heeft.

Zoals hierboven al werd aangegeven, werden in het bloemrijke grasland lagere aantallen verwacht van de soorten rietvogels die van overstaand (‘oud’) riet en ruigte houden, omdat dat weinig aanwezig was. Zo ontbraken Rietzanger en Sprinkhaanzanger volledig, ook in het echte rietveld aan de Fluittocht waar wel overjarig riet aanwezig was. Zoals hierboven werd vermeld, werd van de Grasmus slechts één waarneming gedaan. Daarentegen waren de soorten die van nieuw riet houden (en daarom ook veel later terugkeren van hun overwinteringsgebieden) in mooie aantallen aanwezig: de Kleine karekiet met 18 paar (weliswaar ver onder zijn maximum van 28 paar in 2006) en de Bosrietzanger met maar liefst 19 paar, liefst 3 paar meer dan zijn maximum van de twee jaren hieraan voorafgaand. De zuidelijke nieuwkomer Cetti’s zanger maakte met 5 territoria pas op de plaats.

De Roodborsttapuit werd niet waargenomen. Er werden wel 2 paren Kneu vastgesteld, zelfs met alarmgedrag; een nieuw maximum.

In de bomen en bosschages waren de hoge aantallen van Zwartkop (10), Tjiftjaf (13) en Winterkoning (9) exact even hoog als die van vorig jaar. De Grote bonte specht had wederom 2 territoria. Kool- en Pimpelmezen bleven stabiel. Eind mei werd een groepje Staartmezen van 10 stuks gezien, maar dit is niet genoeg om te bepalen of ze in het park een territorium hadden. De Fitis had dit jaar één territorium en werd 2 maanden lang zingend waargenomen, zodat deze soort zeker gebroed heeft. De Merel zakte toch weer terug naar 4 territoria; deze soort blijft het moeilijk houden. Dat geldt niet voor de Zanglijster die weer 3 territoria had. Ook de Heggenmus zakte terug naar 2 territoria, maar de Roodborst had weer 5 territoria. De Houtduif was met 12 territoria weer goed aanwezig.

Terwijl de Groenling hier nog steeds niet is teruggekeerd, deed de Vink het beter met 3 territoria. Niet alleen Putter en Huismus ontbraken weer, maar ook de Appelvink. In het rietveld zitten vaak wel zwermen van tientallen Huismussen die bij de watervilla’s aan de Fluittocht huizen. De Zwarte Kraai had maar 3 territoria, dat was al 12 jaar niet meer voorgekomen (er zijn jaren met het dubbele aantal geweest); in elk van de 3 carré’s met populieren was een nest. De Ekster was met 6 territoria alom aanwezig en ook de Gaai deed het met 3 territoria goed.

Van de Sperwer hebben we geen territoriale activiteiten kunnen vaststellen.

Van de watervogels herstelde de Wilde eend zich weer van 7 territoria vorig jaar naar 11 territoria. Van de Krakeend en de Kuifeend werd slechts 1 territorium vastgesteld. De Grauwe gans had 9 territoria, een nieuw maximum; dit betrof steeds ouderparen. Waar zij broeden weten we niet, want we hebben nog nooit een nest in het park gevonden.

De Meerkoet had weer 6 territoria. Het Waterhoen liet sinds vele jaren verstek gaan.

Conclusie

Het Meridiaanpark herbergde weer een mooi aantal broedvogels. Het aandeel in de bloemrijke graslanden was zoals verwacht lager dan in voorgaande jaren omdat er minder overjarig riet/ruigte stond aan het eind van de winter. Periodiek maaien is natuurlijk belangrijk om verbossing tegen te gaan. We zullen zien wat het beheer de komende winter is en hoe de broedvogels dan zullen reageren.

Tabel 1. Aantal territoria van vogels per jaar